Stan prawny na: 01.01.2012 r.

Z dniem 31 grudnia 2011r. zakończy się okres obowiązywania ustawy z dnia 1 lipca 2009r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców (Dz. U. 2009, nr 125 poz. 1035 z późn. zmianami), tzw. ustawy antykryzysowej, która weszła w życie w dniu 22 sierpnia 2009r. Ustawa ta zawiesiła stosowanie art. 251 kodeksu pracy (dalej k.p.), obligującego pracodawcę do zawarcia umowy o pracę na czas nieokreślony w przypadku wcześniejszego zawarcia z pracownikiem dwóch bezpośrednio następujących po sobie umów na czas określony, czyli tzw. limitu ilościowego umów o pracę na czas określony. Zamiast limitu ilościowego wprowadzono tzw. limit czasowy, w oparciu o który maksymalny czas trwania umów o pracę na czas określony zawieranych pomiędzy tym samym pracownikiem a pracodawcą wynosił 24 miesiące, niezależnie od ilości tych umów.

1. Skutki zakończenia obowiązywania ustawy antykryzysowej w ogólności

Skoro ustawa antykryzysowa zawieszała stosowanie art. 251 k.p., a z dniem 31 grudnia 2011r. przestaje obowiązywać, to tym samym od dnia 1 stycznia 2012r. umowami o pracę na czas określony na powrót zaczną rządzić zasady wywodzące się z przytoczonego przepisu kodeksu pracy. Dodać należy, iż sama ustawa przewiduje przepis przejściowy, tj. art. 34 ust 2, z którego wynika, iż do umów o pracę zawartych na czas określony trwających w dniu 1 stycznia 2012r. stosuje się art. 251 k.p.

2. Skutki zakończenia obowiązywania ustawy antykryzysowej dla poszczególnych przypadków umów:

a.    umowy o pracę na czas określony zawarte w trakcie obowiązywania ustawy antykryzysowej, których data zakończenia przypada na dzień 31 grudnia 2011r.

Jeżeli w takiej sytuacji, po zakończeniu umowy na czas określony, pracodawca będzie chciał kontynuować zatrudnienie pracownika od dnia 1 stycznia 2012r., będzie mógł z nim zawrzeć umowę o pracę na czas określony, która z uwagi na powrót do zasady wywodzącej się z art. 251 k.p., będzie pierwszą z dwóch dopuszczalnych umów o pracę na czas określony. Po jej zakończeniu pracodawca będzie miał prawo nawiązać z pracownikiem jeszcze jeden terminowy stosunek pracy poprzedzający umowę o pracę na czas nieokreślony.

b.    umowy o pracę na czas określony zawarte w trakcie obowiązywania ustawy antykryzysowej trwające w dniu 1 stycznia 2012r.

W przypadku, gdy umowa o pracę na czas określony została zawarta w trakcie obowiązywania ustawy antykryzysowej, i okres jej trwania, łącznie z innymi umowami na czas określony zawartymi w tym czasie z tym samym pracodawcą, nie przekroczył 24 miesięcy, a data jej zakończenia przypada po dniu 1 stycznia 2012r., to zgodnie z art. 34 ust. 2 ustawy antykryzysowej do takiej umowy stosujemy art. 251 k.p. Oznacza to, iż od dnia 1 stycznia 2012r. umowa o pracę zawarta w okresie obowiązywania ustawy antykryzysowej będzie traktowana jako pierwsza z dwóch dopuszczalnych, pod rządami regulacji kodeksu pracy, umów o pracę na czas określony poprzedzających umowę bezterminową.

c.    umowy o pracę zawarte na czas określony w trakcie obowiązywania ustawy antykryzysowej, których łączny czas trwania przekroczył 24 miesiące oraz, których data zakończenia przypada po dniu 1 stycznia 2012r.

Jeżeli umowa o pracę na czas określony lub kilka takich umów pomiędzy tym samym pracownikiem i pracodawcą zostało zawartych podczas obowiązywania ustawy antykryzysowej na łączny czas przekraczający 24 miesiące, to od dnia przekroczenia maksymalnego limitu czasowego do dnia 31 grudnia 2011r. powstał stan niezgodny z postanowieniami ustawy antykryzysowej. Należy jednak podnieść, iż ani sama ustawa antykryzysowa, ani też inny akt obowiązującego prawa, nie przewidują żadnych sankcji, ani skutków prawnych dla zaistnienia takiego stanu niezgodności. Ze względu na tę okoliczność, przypuszczać wypada, iż od dnia 1 stycznia 2012r., w oparciu o art. 34 ust. 2 ustawy antykryzysowej, opisane umowy o pracę również będą traktowane jako pierwsza umowa o pracę na czas określony w rozumieniu art. 251 k.p. Nie sposób jednak przewidzieć innych konsekwencji takiej sytuacji ze względu na brak jakiegokolwiek orzecznictwa sądów zapadłego na tle ustawy antykryzysowej.

3. Przedłużenie obowiązywania ustawy antykryzysowej?

W połowie 2011r. rozpoczęły się dyskusje nad tym, czy ustawa antykryzysowa spełniła swoją rolę i czy pomogła przedsiębiorcom w czasach kryzysu. Rozważano możliwość przedłużenia okresu obowiązywania tej ustawy, jak również wprowadzenia zawartych w niej rozwiązań do samego kodeksu pracy. Rozmowy nie doprowadziły jednak do żadnych konkretów, ani efektów w postaci projektu ustawy zmieniającej. Tym samym wydaje się, iż nie ma jednak większych szans na przedłużenie obowiązywania zasad wynikających z ustawy antykryzysowej, w tym również w zakresie ograniczeń dotyczących zawierania umów o pracę na czas określony. Skutkiem tego zapomniany na chwilę art. 251 k.p. znów wraca do łask.